DEN HAAG, 25 augustus 2022 – De Restitutiecommissie adviseert de Staatssecretaris Cultuur en Media de tekening Huwelijk van Tobias en Sara door kunstenaar Pieter Coecke van Aelst te restitueren aan de erven van Arthur Feldmann (1877-1941). Uit recent onderzoek door het Expertisecentrum Restitutie (ECR) blijkt dat voldoende aannemelijk is dat Feldmann de tekening onvrijwillig kwijtraakte op 15 maart 1939, de dag van de Duitse inval in Tsjechoslowakije. De tekening werd in 1964 aangekocht door het Rijksmuseum Amsterdam.

Belangrijke aanwijzingen

Uit onderzoek en getuigenverklaringen blijkt dat op de dag van de Duitse inval in Tsjechoslowakije, 15 maart 1939, de Gestapo de villa van de familie Feldmann in Brno binnenviel en alle bezittingen, waaronder de kunstcollectie, confisqueerde. De tekening van Coecke van Aelst is na de Tweede Wereldoorlog in 1946 ter veiling ingebracht bij Sotheby & Co in Londen. In het onderzoek van het ECR zijn vier geannoteerde exemplaren van de catalogus van de Londense Sotheby & Co veiling uit 1946 naar voren gekomen, waarin door drie bekende kunsthistorici en een gerenommeerde kunsthandelaar is aangetekend dat de tekening tot de collectie van Feldmann heeft behoord. Een andere belangrijke aanwijzing dat de tekening voorheen tot zijn collectie behoorde zijn de aantekeningen op de achterkant van de tekening. Deze zijn hoogstwaarschijnlijk van de hand van Arthur Feldmann zelf, zoals blijkt uit een toelichting in het rapport van de door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) om advies gevraagde Toetsingscommissie Beschermwaardigheid (TCB).

De tekening werd op de veiling in 1946 aangeboden door de op de Kanaaleilanden gevestigde firma Bennett & Bennett, samen met verschillende andere werken waarvan eerder is vastgesteld dat zij zijn geroofd uit de collectie Feldmann. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de door de nazi’s bezette Kanaaleilanden – tijdens en ook na de Tweede Wereldoorlog – bekend stonden als doorvoerplaats van geroofde kunst. Deze omstandigheden en de eerdergenoemde feiten maken het voor de Restitutiecommissie voldoende aannemelijk dat Arthur Feldmann de tekening van Coecke van Aelst onvrijwillig heeft verloren door omstandigheden die direct verband houden met het naziregime. Na diverse bezitsovergangen werd de tekening in 1964 aangekocht door het Rijksmuseum Amsterdam.

De Staatssecretaris Cultuur en Media heeft het advies van de Restitutiecommissie overgenomen en zal overgaan tot restitutie van de tekening Huwelijk van Tobias en Sara door Coecke van Aelst aan de erven van Arthur Feldmann.

Relevant advies en samenvatting: Feldmann (II)
Gerelateerd advies: Tekening van Hendrick Goltzius op de achterzijde van een speelkaart