Den Haag, 7 november 2023 – De Restitutiecommissie adviseert de Staatssecretaris Cultuur en Media om de aquarel De tantes gaan op reis door Alexander Hugo Bakker Korff te restitueren aan de erfgenamen van Jacob Lierens (1877-1949). De aquarel maakt deel uit van de rijkscollectie en is momenteel in beheer bij het Rijksmuseum Twenthe.

Op grond van onderzoek van het Expertisecentrum Restitutie (ECR) oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat de aquarel afkomstig is uit de particuliere collectie van de Joodse kunstverzamelaar Jacob Lierens te Amsterdam. Ook is uit onderzoek voldoende aannemelijk geworden dat hij het bezit van de aquarel onvrijwillig heeft verloren als gevolg van omstandigheden die direct verband houden met het naziregime.

Geleden onder anti-Joodse maatregelen

Lierens was vennoot van de onderneming L. Lierens  & Co, een handel in oud en nieuw papier, lompen, metalen, ed.. Tijdens de oorlog heeft de familie Lierens geleden onder de anti-Joodse maatregelen. Op grond van de verordening tot verwijdering van Joden uit het bedrijfsleven van 12 maart 1941 (VO 48/41) werd de Duitser Michael Hüllen benoemd tot bewindvoerder van de firma Lierens. In 1942 werd hij eigenaar van de onderneming. Lierens bleef er aanvankelijk werken, maar werd na verloop van tijd uit de zaak geweerd. Het huis van de familie Lierens en het grootste deel van de inboedel werden geconfisqueerd.

Onvrijwillig bezitsverlies

Er zijn geen aanwijzingen gevonden die erop duiden dat de aquarel voor de Duitse inval in Nederland uit het bezit van Lierens is geraakt. Een belangrijke aanwijzing dat Lierens de aquarel onvrijwillig heeft verloren is een brief van Bernardus Mensing, vennoot van veilinghuis Frederik Muller & Co, gevonden in een dossier van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Hierin verklaarde Mensing dat hij in opdracht van Lierens een belangrijk deel van diens kunstcollectie had verkocht, om Lierens en diens vrouw een dragelijk leven te verschaffen in de periode dat het echtpaar was ondergedoken. In dat dossier zit ook een brief van Lierens waarin hij Mensing voor zijn inspanningen bedankte.

De Staatssecretaris Cultuur en Media heeft het advies overgenomen en de Staat zal overgaan tot restitutie van de aquarel aan de erfopvolgers van Jacob Lierens.

Relevant advies en samenvatting: Lierens II
Gerelateerd advies: Lierens